2022-yil 30-may kuni O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligida “Oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash, don mahsulotlari korxonalarida transformatsiya jarayonlarining natijadorligini oshirish chora-tadbirlari” mavzusida Moliya, Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish, Qishloq xo‘jaligi vazirliklari, “O‘zdonmahsulot” AJ va “O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi” AJ ning matbuot anjumani tashkil etildi va tadbir markaziy telekanallarda to‘g‘ridan-to‘g‘ri efir orqali namoyish etildi.

Anjumanda ta’kidlanganidek, fermer xo‘jaliklari va g‘allachilik klasterlarining moddiy manfaatdorligini oshirish hamda sohaning investitsiyaviy jozibadorligini oshirish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “G‘allani yetishtirish va sotishda bozor tamoyilini joriy etishning qo‘shimcha chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori qabul qilindi.

G‘allachilikda bozor mexanizmlarini joriy etishdan ko‘zlangan asosiy maqsad bug‘doy uchun narxlarning barqarorligini ta’minlashdan iboratdir. Bunga fermer va klasterlar g‘allasini birja savdolariga olib chiqish orqali ularning shaxsiy manfaatdorligini oshirish va ular yetishtirayotgan g‘alla hosildorligini ko‘tarish orqali erishish mumkin. Ya’ni birjada taklif darajasini oshirish orqali g‘alla narxining pasaytirish yoki tor doiradagi diapazonda saqlab turish mumkin.

Qarorda g‘alla bozorini erkinlashtirishning asosiy yo‘nalishlari belgilab berildi. Jumladan 500 ming tonna bug‘doy fermerlar tomonidan ochiq birja savdolari orqali bozor narxlarida sotiladi. Buning uchun O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasida barcha zarur shart-sharoitlar yaratilgan.

Birinchidan, bug‘doy mahsulotlarini birja orqali sotishda fermerlar belgilangan birja komission to‘lovlari va garov mablag‘larini kiritishdan ozod etiladi.

Bug‘doyni birja orqali tumanlarda samarali sotilishini yo‘lga qo‘yish maqsadida 20 mingdan ziyod fermerlar o‘qitildi, hamda birjada elektron raqamli imzo orqali soddalashtirilgan tartibda ro‘yxatdan o‘tkazilib, brokerlik idoralariga biriktirildi.

Shuningdek, O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasida faoliyat yuritayotgan brokerlar sonini ko‘paytirish maqsadida birja mutaxassislari tomonidan O‘zbekiston Savdo sanoat palatasining qariyb 200 ta xodimlari va fermerlarning 500 dan ziyod buxgalterlari brokerlikka o‘qitildi va broker sifatida ro‘yxatdan o‘tkazildi.

Ma’lumki, koronavirus pandemiyasi sharoitida 2020 yil 16 apreldan, un mahsulotini birja savdolarisiz to‘g‘ridan-to‘g‘ri shartnomalar asosida yetkazib berish bo‘yicha vaqtinchalik tartibi o‘rnatilgan edi.

Mazkur tizim shaffof va bozor tamoyillariga mos emasligi sababli joriy yil 1 iyundan un mahsuloti Uzdonmahsulot korxonalari tomonidan ochiq birja savdolariga cheklovlarsiz qo‘yilishi va sotilishi boshlanadi. Bunda, birjadagi savdolar shaffoflik va bozor tamoyillari asosida o‘tkaziladi.

Xususan, tasdiqlangan jadvalga ko‘ra, joriy yil iyun oyida jami 170 ming tonna un mahsulotlari ochiq birja savdolariga qo‘yiladi. Savdolarda qolipli non ishlab chiqaruvchilar, aholiga, shu jumladan olis hududlardagi ist’emolchilarga un yetkazib beruvchi tadbirkorlar hamda qandolat va boshqa ishlab chiqaruvchilar xaridorlar sifatida ishtirok etishadi.

O‘z navbatida, un mahsulotlarini birja orqali sotilishi, ushbu mahsulotlar uchun haqiqiy bozor narxlarining shakllanishi, ularning harakatlanishi va soliq tushumlarining shaffofligini ta’minlaydi.

Un va bug‘doyni birja savdolari orqali sotilishiga doir barcha ma’lumotlar, shu jumladan uning kotirovkalari (narxlari) birjaning rasmiy vebsayti, ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalari va ommaviy axborot vositalari orqali muntazam ravishda e’lon qilinib boriladi.

Matbuot anjumani davomida vazirlik va idoralari hamda O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining rahbarlari va mutaxassislari jurnalistlarni qiziqtirgan savollariga javob berishdi.

Manba: Ommaviy kommunikatsiyalar va tashqi iqtisodiy faoliyat bo‘limi