2024-yil 29-oktabrda “O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi” aksiyadorlik jamiyatining markaziy ofisida ommaviy axborot vositalari uchun “O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi faoliyatining 2024-yil 9 oy yakunlari” mavzusida matbuot anjumani bo‘lib o‘tdi.

Taʼkidlanganidek, 2024-yil 9 oyligida O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi faoliyatining acosiy yo‘nalishlari bo‘yicha ijobiy natijalarga erishildi.

Xususan, 2024-yil yanvar - sentabr oylarida O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining barcha savdo platformalarida tuzilgan bitimlarning umumiy hajmi 2023-yilning 9 oyligiga nisbatan 15,1% ga o‘sib, 118,3 trln so‘mni tashkil qildi. Tuzilgan bitimlarning qariyb 74% birja savdolariga, qolgan qismi, yaʼni 26% elektron tijorat savdo tizimlariga to‘g‘ri kelgan.

Ko‘rib chiqilayotgan davrda birjaning davlat xaridlari bo‘yicha xarid.uzex.uz elektron savdo tizimida tuzilgan bitimlarning umumiy hajmi 30,4 trln so‘mni tashkil qildi. Bunda byudjet va korporativ buyurtmachilari mablag‘larining tejalishi 2023-yilning mos davriga nisbatan 24,5% ga o‘sib, 6,5 trln so‘mga teng bo‘ldi.

O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining avtoraqam.uzex.uz savdo tizimida 620,0 mlrd so‘mlik 152,0 mingdan ziyod avtoraqamlar shaffof onlayn-auksionlar orqali sotildi. Avtoraqamlarning sotuvi soni va hajmi bo‘yicha 2,6 barobarga o‘sdi.

Sotilgan avtoraqamlarning 97% jismoniy shaxslarga va qolgan 3% yuridik shaxslarga to‘g‘ri kelgan. Sotilgan avtoraqamlarning eng past bahosi – 1,7 mln so‘mni, eng qimmat avtoraqamning qiymati esa 517,1 mln so‘mni tashkil qildi.

2024-yilning yanvar - sentabr oylari davomida birjaning mobilraqam.uzex.uz savdo tizimi orqali jami 14,6 mlrd so‘mli 3 577 ta mobil raqamlar sotildi. Sotilgan mobil raqamlarning umumiy qiymati o‘tgan yilning mos davriga nisbatan bir yarim marotabaga o‘sdi.

Birja savdolarida shaffoflikni yanada oshirish, birja faoliyatini amalga oshirish uchun belgilangan talablarni takomillashtirish hamda tizimda raqamli texnologiyalarni keng tatbiq etish maqsadida Vazirlar Mahkamasining 2024-yil 12-sentabrdagi “Birja savdolariga ilg‘or axborot texnologiyalarini keng joriy etish hamda sohada raqamlashtirish jarayonlarini izchil davom ettirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 570-son qarori qabul qilindi.

Mazkur qarorga muvofiq birja savdolarining shaffofligi va axborot xavfsizligini taʼminlash, savdo infratuzilmasini modernizatsiya qilish, savdo tizimlarini takomillashtirish, yangi savdo vositalari va rejimlarini joriy qilish hamda xodimlar va birja aʼzolarining malakasini oshirish O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi faoliyatining asosiy ustuvor yo‘nalishlari sifatida belgilandi.

Taʼkidlanganidek, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2024-yil 12-sentabrdagi 570-son qarori bilan tasdiqlangan “Yo‘l xaritasi”da birjada tovar derivativlarini joriy qilish ishlarini jadallashtirish, birja savdolarida qarama-qarshi auksion savdolarini tashkil etish hamda qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini realizatsiya qilish jarayonlariga elektron tijorat faoliyatini izchil tatbiq qilish choralari belgilangan.

Shu munosabat bilan O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi tovar derivativlari bozorini joriy qilish borasida ilg‘or xorijiy birjalar va birja faoliyatiga aloqador tashkilotlar, shuningdek xalqaro tashkilotlar bilan aloqalarni o‘rnatish va rivojlantirish, birjalararo hamkorlikni kuchaytirish va birja savdolari sohasida tajriba almashish ishlarini faol amalga oshirmoqda.

Shuningdek, birja savdolari samaradorligini oshirish va savdo ishtirokchilari uchun qo‘shimcha qulayliklar yaratish maqsadida O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasida ikki tomonlama qarama-qarshi auksioni ishga tushirilmoqda.

Ikki tomonlama qarama-qarshi auksion birjaning savdo rejimi bo‘lib, bozor narxlarini aniqlashning yanada samaraliroq usuli hisoblanadi. Xususan, undagi narxlar sotuvchilar va xaridorlar o‘rtasidagi raqobat natijasida talab va taklif o‘rtasidagi muvozanat darajasida shakllanadi.

Mazkur savdo rejimida ikki tomon bir vaqtning o‘zida o‘z narx takliflarini berishlari mumkin. Buning natijasida raqobat nafaqat xaridorlar balki sotuvchilar o‘rtasida ham kuchayib boradi.

Auksion davomida sotuvchilar va xaridorlarning narxlari bir biriga mos kelgunga qadar yaqinlashaveradi. Narxlar mos kelgan taqdirda esa, bitimlar inson aralashuvisiz avtomatik tarzda tuziladi.

Shu bilan birga, aholi tomorqalarida, fermer va dehqon xo‘jaliklarida yetishtirilgan qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini sotish tizimini takomillashtirish, zarur bozor sharoitlarini yaratish orqali aholi va dehqonlar daromadini oshirish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2024-yil 2-oktabrdagi “Zamonaviy agrokompleks faoliyatini ilg‘or birja mexanizmlari asosida tashkil etishning qo‘shimcha chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 621-son qarori qabul qilindi.

Mazkur qaror bilan “O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi” AJ huzurida tashkil qilingan “Agro Exchange” MCHJning asosiy vazifalari belgilandi hamda “UZEX Agro” elektron savdo platformasida qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini sotish tartibi tasdiqlandi.

Birjaning “UZEX Agro” elektron savdo platformasi aholi tomorqalarida, fermer va dehqon xo‘jaliklari tomonidan yetishtirilgan qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini erkin bozor narxida sotishga mo‘ljallangan.

Tadbir yakunida anjuman ishtirokchilari o‘rtasida fikr almashildi, birja rahbarlari va mutaxassislari jurnalistlarni qiziqtirgan savollariga javob berishdi.

Manba: Ommaviy kommunikatsiyalar va tashqi iqtisodiy faoliyat bo‘limi