Joriy yil 14-martda Buxoroda jurnalistlar va tadbirkorlar uchun “Tovar bozorlarida bozor tamoyillarini joriy qilish va shaffoflikni taʼminlashda O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining tutgan o‘rni” mavzusida media-trening o‘tkazildi.

Mazkur tadbirdan ko‘zlangan asosiy maqsad O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining Buxoro filiali faoliyati misolida mamlakatimiz tovar bozorlarida birja mexanizmlarni tutgan o‘rni hamda sohada amalga oshirilayotgan islohotlarning mazmun-mohiyatini tushuntirishdan iborat bo‘ldi.

Taʼkidlanganidek, O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasida barcha savdolar shaffoflik, teng sharoitlarni taʼminlash va bozor tamoyillari asosida o‘tkaziladi, tuzilgan bitimlarning bajarilishi esa kafolatlanadi. Bu, o‘z navbatida, tovar bozorlarida narxlarni talab va taklif asosida shakllanishi hamda sof raqobat muhitini rivojlanishiga xizmat qiladi.

Birja savdolari platformasi va elektron tijorat savdo tizimlarida o‘tkaziladigan savdolar va o‘zaro hisob-kitoblar jarayonlarining shaffofligi ommaviy axborot vositalari, birjaning rasmiy vebsayti, ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalari, zamonaviy IT-texnologiyalar va boshqa resurslar orqali taʼminlanadi.

Xususan, mamlakatimiz aholisi va tadbirkorlar birja savdolariga qo‘yilayotgan mahsulotlarning hajmlari, birja kotirovkalari, davlat xaridlari bo‘yicha eʼlonlar, o‘tkazilgan savdo natijalari to‘g‘risidagi maʼlumotlardan erkin foydalanishlari hamda auksionlarni onlayn tarzda kuzatishlari mumkin.

Birjada muloqot aloqalari va jamoatchilik nazoratining samarali tizimi ham yaratilgan. Birjaning Call-markaziga har kuni birja faoliyati masalalari bo‘yicha 500 dan ortiq qo‘ng‘iroqlar va 150 ga yaqin onlayn murojaatlar kelib tushadi.

Elektron savdolarda ishtirok etishda muammolarga duch kelgan holda fuqarolar va tadbirkorlar @uzexfeedbackbot, korrupsiya holatlari bo‘yicha esa @uzexanticorruptionbot telegram-botlari orqali murojaat qilishlari mumkin.

Birja mexanizmlarning afzalliklari tufayli birja savdolari orqali sotiladigan mahsulotlarning ro‘yxati muntazam ravishda kengayib bormoqda.

Xususan, 2023-yil 12-dekabrida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining "Qishloq xo‘jaligida erkin bozor munosabatlarini yana-da rivojlantirishning qo‘shimcha chora-tadbirlari to‘g‘risida"gi PF-205-son farmoni qabul qilindi va unga ko‘ra paxta xomashyosi ilk bor O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining alohida seksiyasida fyuchers shartnomalari asosida sotilishi yo‘lga qo‘yildi.

2024-yil yanvar-fevral oylarida qariyb 28 mingta fermer xo‘jaliklari tomonidan fyuchers shartnomalari asosida 1,7 mln tonnadan ziyod paxta xomashyosi ochiq birja savdolari orqali sotildi.

O‘tkazilgan birja savdolari natijalariga ko‘ra paxta xomashyosining o‘rtacha narxi mahsulotning bir tonnasi uchun 8284,0 ming so‘mni tashkil qildi. Bunda paxta xomashyosining birjada shakllangan narxi auksion evaziga uning boshlang‘ich bahosi (7800,0 ming so‘mni)ga nisbatan o‘rtacha 6,2%ga o‘sdi.

Fyuchers shartnomalari bo‘yicha ortiq yetishtirilgan paxta xomashyosi 2024-yil noyabr oyidan boshlab birja savdolari orqali spot shartnomalari asosida sotiladi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2023-yil 12-maydagi PQ-156-son qaroriga muvofiq O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasi birja savdolarida “yashil energiya” sertifikatlarini sotishga mo‘ljallangan alohida “yashil energetika seksiyasi” tashkil qilindi.

2024-yil fevralida birjaning mazkur seksiyada ilk bor “yashil energiya” sertifikatlari sotila boshladi. «O‘zbekgidroenergo» AJ tomonidan birja savdolari orqali 26,7 mln so‘mlik dastlabki 2000 ta sertifikatlar sotildi. Sertifikat bo‘yicha birjada shakllangan dastlabki birja kotirovkasi bir dona sertifikat uchun 13360,1 so‘mni tashkil qildi.

Media-trening davomida ommaviy axborot vositalari vakillari va tadbirkorlar birja filialining faoliyati bilan yaqindan tanishdilar. Xususan, ularga filialning birja savdolarini tashkillashtirish bo‘limi, hisob-kitob kliring palatasi va elektron tijorat bo‘limlarida kundalik amalga oshiriladigan ishlar batafsil tushuntirildi.

O‘zbekiston respublika tovar-xom ashyo birjasining Buxoro filialida markaziy savdo zalidan tashqari jami 27 ta savdo maydonchalari, 122 ta brokerlik idoralari va qariyb 264 ta treyderlar faoliyat yuritadi.

2023-yilda filialda o‘tkazilgan elektron savdolar natijasida jami 15,3 trln so‘mlik bitimlar tuzilgan bo‘lib, ularning 91% birja savdolariga, qolgan qismi esa elektron tijorat savdo tizimlariga to‘g‘ri kelgan.

Tadbir davomida ommaviy axborot vositalari va tadbirkorlar uchun taqdimotlar ham o‘tkazildi. Taqdimotlarda Buxoro viloyatida tadbirkorlarning birja savdolari va onlayn-auksionlarda ishtirok etish tartiblarini batafsil tushuntirdilar.

Shuningdek, matbuot xodimlari va tadbirkorlar birjaning savdo zalida elektron birja savdolarini bevosita kuzatish imkoniyatiga ega bo‘ldilar. Birja brokerlari tadbir ishtirokchilariga brokerlik idorasini ochish tartibi va treyderlarning kundalik ish faoliyati bilan tushuntirdilar.

Media-trening davomida birja mutaxassislari jurnalistlar va tadbirkorlarning qiziqtirgan savollariga javob berishdi.

Manbaa: "O'zRTXB" AJ PR bo'limi